Uwagi recenzenta a korekta tekstu

Wielu autorów stawia sobie pytanie: kiedy wysłać tekst do korekty językowej lub merytorycznej? Pytanie to nie jest do końca właściwie sformułowane, ponieważ tekst potrzebuje korekty przed skierowaniem go do recenzji i po niej (jeżeli skala uwag do rozpatrzenia i zmian do wprowadzenia jest znaczna). Bez wątpienia wysłanie do recenzji tekstu (książki, artykułu naukowego, pracy doktorskiej) dopracowanego pod względem językowym, stylistycznym, merytorycznym (a więc po korektach: językowej, stylistycznej, merytorycznej…) zwiększa szansę na pozytywną recenzję. Po pozytywnej recenzji może się okazać, że tekst wymaga ponownej korekty. Jeżeli autor wprowadził w pracy znaczne modyfikacje, istnieje duże ryzyko, że popełnił typowe dla siebie błędy. Stąd sugerujemy tekst pozytywnie zaopiniowany przez redakcję (np. czasopisma) i po recenzji wysłać do ponownej korekty (lub przynajmniej rewizji, jeżeli skala zmian jest niewielka). Warto pamiętać, że redakcja, która przyjęła materiał do wydania wykona z pewnością własną korektę. Wynika z tego, że zlecenie korekty „prywatnie” nie jest konieczne, jednak może być istotnym czynnikiem przemawiającym za przyjęciem danego dzieła do druku.

Korekta pracy magisterskiej

Praca magisterska jest pracą promocyjną i najczęściej drugim tego typu dziełem napisanym przez studenta (po pracy dyplomowej). Dzieło to jest naturalnie dojrzalsze od pracy licencjackiej, a zawartość treściowa przygotowana na wyższym poziomie merytorycznym. Prace magisterskie wymagają przede wszystkim korekt językowych i stylistycznych. Można również zlecić wykonanie korekty merytorycznej, choć co do zasady nad poprawnością merytoryczną pracy magisterskiej powinien czuwać promotor. Warto zadbać o warstwę językową i stylistyczną, ponieważ wyróżniające się prace magisterskie mają większą szansę na publikację (np. w wydawnictwie uczelnianym). Po obronie magister może również wydać pracę magisterską we własnym zakresie (po spełnieniu pewnych kryteriów). Tekst dopracowany językowo i merytorycznie zwiększa szansę na jego uwzględnienie w planie wydawniczym danego wydawnictwa.

Korekta pracy magisterskiej powinna obejmować tekst główny i teksty poboczne oraz przypisy, bibliografię, aneksy. Korektor winien dokonać również korekty technicznej elementów graficznych. Nie należy się obawiać zlecenia korekty i/lub redakcji pracy promocyjnej. Na gruncie prawa autorskiego wprowadzenie przez korektora/redaktora poprawek stylistycznych bądź korektorskich nie stanowi przejawu działalności twórczej, nie powoduje zatem powstania utworu. Działania podejmowane przez korektora/redaktora mają charakter czysto techniczny.

W przypadku prac dyplomowych i magisterskich z reguły uczelnia narzuca konkretne standardy pracy, tzw. wytyczne edycyjne, które należy przekazać korektorowi. Dostosuje on treści do konkretnych wymagań.

Wreszcie korekta pracy magisterskiej to znakomita okazja do utrwalenia wiadomości i zagadnień omówionych w pracy. Jeżeli korektor wykonuje w sumie dwie korekty, a po pierwszej przekazuje studentowi tekst z uwagami, ten będzie musiał ponownie zapoznać się z całą pracą magisterską – i nierzadko przemyśleć kwestie budzące wątpliwości. W tym przypadku swego rodzaju korekta autorska pracy magisterskiej to czas przygotowań do egzaminu magisterskiego.

Redakcja i korekta dzieła współautorskiego oraz wieloautorskiego

Czym jest publikacja współautorska i wieloautorska?

 

Teksty współautorskie

Z publikacją współautorską mamy do czynienia, gdy dzieło przygotowały co najmniej dwie osoby. Najczęściej imiona i nazwiska autorów widnieją na okładce książki lub nad tytułem artykułu opublikowanego w czasopiśmie a poszczególnym rozdziałom czy częściom dzieła nie przypisano autorów (np. w spisie treści przy tytułach rozdziałów lub w nagłówkach będących śródtytułami w przypadku artykułów naukowych). Finalnie każdego z autorów uznaje się za twórcę całego dzieła i każdy z nich powinien pracować nad całym materiałem. Tak to wygląda w teorii. W praktyce z reguły autorzy dzielą się zadaniami do wykonania i każdy z nich odpowiada za opracowanie odrębnego zagadnienia. Przy tym każdy z nich może mieć wpływ na kształt zagadnienia, którego opracowania podjął się współautor. Wiele wydawnictw, przyjmując do druku publikację współautorską, wymaga od zespołu autorskiego złożenia oświadczeń o procentowym udziale w powstanie publikacji. Każdy z autorów powinien być w posiadaniu kompletu oświadczeń. Dokumenty te mogą być przydatne, gdy np. po jakimś czasie od publikacji okaże się, że któryś z autorów, przygotowując opublikowany już materiał, dopuścił się naruszenia praw autorskich (tzw. plagiatu).

 

Teksty (dzieła) wieloautorskie

Najczęściej przez dzieła wieloautorskie rozumie się książki pod redakcją, w których uwzględniono teksty kilku lub kilkunastu osób (część z tych tekstów może być współautorskich). Przykładowo książka wieloautorska może się składać z dziesięciu rozdziałów (każdy z rozdziałów opracowała inna osoba) i posiadać jednego lub dwóch redaktorów.

 

Trudności w redakcji i korekcie tekstu współautorskiego lub dzieła wieloautorskiego

  1. Redaktor lub korektor, do którego trafia tekst współautorski lub wieloautorski pod redakcją musi zmierzyć się z licznymi wyzwaniami. Każdy człowiek posiada swój styl pisania. W przypadku tekstu współautorskiego (np. artykułu naukowego przygotowanego przez trzy osoby) redaktor i korektor, wykonując swoją pracę, muszą dążyć do ujednolicenia jego stylu. Czytelnik nie może odnieść wrażenia, że nad każdym fragmentem publikacji pracowała inna osoba. Ich zadaniem jest również wyeliminowanie lub zasygnalizowanie powtórzeń (które w szczególności zdarzają się w przypadku obszernych publikacji zbiorowych dotyczących wąskiego zagadnienia badawczego).
  2. W trakcie poprawy treści dzieł współ- lub wieloautorskich redaktor i/lub korektor powinien w zakresie sugerowanych korekt komunikować się z jedną osobą będącą członkiem zespołu autorskiego. W przypadku dzieł wieloautorskich jest to najczęściej redaktor danej publikacji. Na marginesie warto nadmienić, że jeżeli książka posiada redaktora, to on powinien odpowiadać za redakcję książki (np. językową, merytoryczną, techniczną). Na zewnątrz powinna być zlecona jedynie korekta. Jednak życie pokazuje, że coraz częściej rolę redaktora publikacji pełni osoba z zewnątrz. Część naukowców, mając świadomość, że większość prac redakcyjnych wykonuje osoba spoza zespołu autorskiego, przy swoim nazwisku wpisuje zawężoną (doprecyzowaną i zgodną z prawdą) funkcję, np. redaktora naukowego. Wielu czytelników jednak nie odróżnia redakcji od redakcji naukowej i, cytując daną publikację w przypisie, nie używa skrótu w postaci (red. nauk.) a (red.), tym samym – często zupełnie nieświadomie – rozpowszechnia informacje niezgodne z prawdą.
  3. Przesyłając do korekty tekst współautorski lub wieloautorski, trzeba mieć świadomość, że redakcja takiego dzieła może pochłonąć nieco więcej czasu niż redakcja i/lub korekta dzieła autorskiego. Wynika to ze wspomnianego już przemieszania stylów pisania, ale także np. z różnego poziomu merytorycznego tekstów składających się na daną publikację wieloautorską lub współautorską. Warto dodać, że np. w przypadku publikacji naukowych poziom merytoryczny dzieła nie jest uwarunkowany wyłącznie posiadanym przez członka zespołu autorskiego stopniem bądź tytułem naukowym. Wydawałoby się, że jeżeli zespół autorski tworzy grono szacownych profesorów ze znacznym dorobkiem naukowym, publikacja powinna prezentować bardzo wysoki poziom merytoryczny. Nie zawsze tak jest. Co więcej, zdarza się, że to studenci przygotowują opracowania niezwykle dojrzałe i dopracowane, a osoby znajdujące się wyżej w „hierarchii naukowej” i z imponującym dorobkiem naukowo-badawczym tworzą teksty bez pierwiastka nowości (autoplagiaty).

Korekta po składzie

Główna korekta tekstu musi mieć miejsc przed składem. Skład publikacji to ostateczne jej formatowanie, nadanie tekstowi właściwego wyglądu w akapitach. Jego istota sprowadza się do połączenia tekstu z elementami graficznymi oraz właściwego sformatowania i ułożenia tekstu w kolumnach. Skład wykonuje się w odpowiednich programach komputerowych. W przypadku tekstów prostych można go wykonać w edytorze typu Microsoft Word, choć wymaga to bardzo dobrej znajomości funkcji programu. Nierzadko już po składzie okazuje się, że tekst zawiera liczne błędy, których poprawa wiąże się ze zmianą wyglądu tekstu w akapitach, a więc rozkładu treści. Jeżeli pierwszą korektę wykonano niewłaściwie, trzeba zlecić kolejną korektę i wykonać ponowny skład publikacji. W przypadku drobnych błędów, które nie wpływają na rozkład tekstu w akapitach, korektę po składzie wykonuje się najczęściej w pliku PDF przy wykorzystaniu opcji skomentuj.

Korekta pracy doktorskiej

Samodzielna i zewnętrzna korekta pracy doktorskiej

Doktorat to bardzo często dzieło życia. Przed złożeniem dysertacji doktorskiej do recenzji można samodzielnie wykonać korektę merytoryczną i językową lub zlecić ją korektorowi. Nie jest bowiem zadaniem promotora poprawianie błędów językowych i kandydat do stopnia doktora nie powinien tego oczekiwać od swojego opiekuna naukowego. Korekta pracy doktorskiej jest ważna, ponieważ poprawność językowa i interpunkcyjna to jeden z elementów oceny wartości metodycznych doktoratu, obok oceny formalnej, wartości merytorycznych i oceny pod względem kwalifikacyjnym.

 

Samodzielna korekta pracy doktorskiej

Jeżeli podjęto decyzję o samodzielnej korekcie dzieła, pierwsze czytanie najlepiej wykonać po kilku dniach od finalnego zakończenia procesu twórczego. Korektę rozpoczynamy od pierwszych stron pracy (czyli od strony tytułowej) i kończymy na ostatnim elemencie pracy doktorskiej (np. aneksie), zgodnie z kierunkiem wytyczonym przez spis treści. Nie warto poprawiać treści w odwrotnej kolejności czy wybiórczo, ponieważ najprawdopodobniej nie zauważymy większości błędów (również na poziomie merytorycznym, typu powtórzenia). Wybiórcza korekta (np. rozpoczęcie czytania od rozdziału trzeciego) spowoduje, że nie poprawimy we właściwy sposób przypisów (głównie w zakresie skrótów odsyłających czytelnika do wcześniej cytowanych pozycji). Doktorat należy przeczytać przynajmniej dwa razy. Zasadniczą okolicznością przemawiającą za skorzystaniem z usług korektorskich jest fakt, że z dużym prawdopodobieństwem w trakcie samodzielnego czytania nie wychwycimy wszystkich błędów.

 

Skorzystanie z usług korektora

Jeżeli zdecydujemy się zlecić wykonanie korekty doktoratu innemu podmiotowi (np. firmie czy osobie prywatnej), warto znaleźć osobę ze stopniem naukowym co najmniej doktora. Zwiększa to szansę na dostrzeżenie przez korektora nie tylko błędów językowych, ale i merytorycznych (które umknęły uwadze promotora). Korekta w tym wariancie to swego rodzaju recenzja wstępna. Przed przekazaniem doktoratu do korekty warto od korektora pozyskać oświadczenie, w którym potwierdzi, że praca doktorska nie będzie upubliczniana (w szczególności dotyczy to doktoratów, w których prezentowane są informacje niejawne a obrona pracy w części lub w całości będzie utajniona).

 

Poprawność językowa a czas wydania recenzji

Doktorat poprawny językowo może istotnie przyspieszyć proces przygotowania i wydania recenzji naukowej. Przykładowo warto pamiętać, że niekiedy niepoprawnie postawiony przecinek zupełnie zmienia kontekst i znaczenie zdania. Może to skłaniać recenzenta do głębszego namysłu, a więc i analizy przedłożonych treści, co finalnie wydłuży proces oceny pracy doktorskiej. Każdy recenzent w recenzji dysertacji doktorskiej wylicza walory i mankamenty opiniowanego dzieła, więc warto zadbać, żeby warstwa językowa była dopracowana i żeby uwzględniono ją w ocenie wyliczającej mocne, a nie słabe strony pracy doktorskiej.

Korekta elementów graficznych – tabel, rysunków, rycin

 

Element edytowalny i nieedytowalny a korekta

Korekta tekstu powinna uwzględniać również korektę elementów graficznych – edytowalnych i nieedytowalnych, jeżeli uwzględniają tekst. Element graficzny edytowalny to taki, do którego korektor ma swobodny dostęp i w którym może wprowadzić zmiany (np. zmiana tytułu nagłówka tabeli, sformatowanie tabeli). Element nieedytowalny to taki, który autor osadził w tekście i w którym nie można ręcznie wprowadzić modyfikacji (np. print screen tabeli z raportu znalezionego w sieci Internet). Elementy nieedytowalne uwzględnione w tekście często zawierają błędy, które należy usunąć. Jeżeli autor skorzystał np. z tabeli dostępnej w raporcie, do którego nie ma już dostępu (plik z raportem usunięto z Internetu, w tym z pamięci podręcznej) a tabelę zaleca się bezwzględnie poprawić,  istnieją dwa rozwiązania: w źródle podajemy informację wskazującą, że dostrzegamy błąd i tabelę przedstawiono w oryginalnej formie bądź przerysowujemy tabelę i usuwamy błąd. Mankamentem korzystania z print screenów jest również problem z ujednoliceniem wyglądu elementów graficznych, co wpływa na estetykę całego tekstu. Ponadto, szczególnie w pracach naukowych, odwoływanie się do elementów graficznych w postaci print screenów pochodzących z różnych źródeł (odmienne szaty graficzne) uznawane jest za przejaw niedbalstwa i lenistwa autora. W każdym przypadku należy dążyć do ujednolicenia elementów graficznych (ich wyglądu i rozmiaru).

 

Czy korektor jest zobowiązany do przerysowania elementów graficznych?

Korektor w ramach realizowanej korekty może wskazać element graficzny, który autor powinien przerysować. Jeżeli strony umówił się na korektę elementów graficznych z ich ewentualnym przerysowaniem, korektor w ramach realizowanej pracy może również wykonać i tę czynność. Co do zasady jednak korektor pracuje na materiale gotowym (zastanym).

Jak długo trwa korekta książki?

Dzień roboczy

W ciągu jednego dnia korektor powinien przeczytać i poprawić ok. 1,5 ark. wyd. (co stanowi średnio 33 strony znormalizowanego maszynopisu, 60 000 znaków ze spacjami, strona 1 800 znaków ze spacjami). Pod uwagę wzięto dzień roboczy (8 h). Są korektorzy, którzy pracują ponad 8 godzin dziennie.

 

Przykład – możliwości korekta.pro

Do korekty przesłano tekst o objętości 240 000 znaków ze spacjami (na objętość materiału przesłanego do korekty składają się również elementy graficzne, czytaj: Jak obliczyć objętość tekstu do korekty z uwzględnieniem elementów graficznych?).

Arkusz wydawniczy to 40 000 znaków ze spacjami.

Obliczenia: 240 000 (liczba znaków ze spacjami materiału do korekty) : 40 000 (jeden arkusz wydawniczy) = 6 arkuszy wydawniczych.

Na redakcję i korektę potrzebujemy minimum 4 dni.

Druga korekta jest z reguły mniej czasochłonna, ponieważ korektor zna już materiał a skala błędów do poprawienia jest mniejsza. Nie jest tak jednak w każdym przypadku. Jeżeli w trakcie pierwszej korekty dokonano wiele zmian, drugie czytanie i korekta mogą trwać również co najmniej 4 dni.

Czas realizacji ustalany jest indywidualnie, po zapoznaniu się z materiałem do korekty.

Korekta przypisów to część korekty tekstu

Ujednolicenie zapisu przypisów

Korekta przypisów sprowadza się przede wszystkim do ujednolicenia zapisu cytowanych w tekście pozycji źródłowych (literaturowych, aktów normatywnych, źródeł internetowych i innych). Korektor powinien z autorem ustalić jeden wzór opisu danej pozycji. Szczególnie istotna jest konsekwencja w zapisie. Jeżeli przyjmiemy schemat zapisu:

A.J. Kowalski, tytuł książki, nazwa wydawnictwa, miejsce wydania, rok, zakres stron,

to każda publikacja zwarta powinna być zapisana w tym kształcie. Często autorzy zmieniają kolejność zapisu elementów opisu bibliograficznego, np. początek przypisu wyznacza nazwisko zamiast inicjał bądź brakuje nazwy wydawnictwa. W tej sytuacji korektor może wskazać miejsce, w którym należy uzupełnić informacje bądź sam wprowadzić stosowną informację (np. dopisać nazwę wydawnictwa), oznaczyć ją i wskazać, że autor powinien tę zmianę zweryfikować. Wprowadzanie tego typu modyfikacji powinno mieć miejsce po uprzednim uzyskaniem zgody autora na uzupełnienia tego typu.

 

Błędy merytoryczne

Jeżeli korektor poprawia tekst naukowy i sam jest naukowcem specjalizującym się w danym obszarze wiedzy z dużym prawdopodobieństwem będzie w stanie uchwycić również błędy merytoryczne w opisie cytowanej w przypisie publikacji. Częstym błędem jest zacytowanie niewłaściwej publikacji czy  podanie nieodpowiedniego zakresu stron.

 

Poprawność zapisu nazwisk i tytułów

Nie jest zadaniem redaktora i korektora sprawdzanie poprawności zapisu wszystkich nazwisk i tytułów  cytowanych w przypisach źródeł (np. nieprawidłowy zapis nazwiska – Schutz zamiast Schultz, brak części tytułu książki). Jednak jeżeli korektor jest jednocześnie specjalistą w danym obszarze wiedzy, najprawdopodobniej uchwyci większość usterek lub wszystkie błędy opisów bibliograficznych przywołanych w tekście materiałów.

 

Weryfikacja skrótów

Zadaniem redaktora i korektora jest weryfikacja poprawności i konsekwencji użycia skrótów zastosowania przez autora w przypisach lub cytatach dla odesłania czytelnika do wcześniej cytowanej pozycji (np. Ibidem, Tamże, op. cit., dz. cyt.).

 

Przypisy a bibliografia

Wszystkie zmiany wprowadzone w przypisach powinny zostać przeniesione do bibliografii. Jeżeli tych zmian jest bardzo dużo, należy na nowo wykonać zestawienie bibliograficzne.

Na czym polega korekta tekstu?

Redakcja i korekta tekstu. Razem czy osobno?

Na korektę tekstu składa się czytanie oraz redakcja i korekta. Granica pomiędzy redakcją i korektą jest płynna, ponieważ w dużej mierze zależy od skali samej korekty. Korekta.pro nie oddziela korekty od redakcji i traktuje te etapy pracy z tekstem nierozłącznie – równocześnie poprawiamy błędy językowe i merytoryczne (te drugie w granicy kompetencji korektora lub eksperta, z którym współpracuje korektor). Pierwsze czytanie często określa się mianem redakcji. Podczas tego etapu prac dokonuje się poprawy błędów językowych i merytorycznych. Drugie czytanie (określane również jako korekta właściwa czy główna) wykonuje się po akceptacji i wprowadzeniu przez Autora zmian sugerowanych przez korektora. Dwie pierwsze redakcje (korekty) wykonuje się najczęściej w dokumencie Microsoft Word w trybie śledzenia zmian. W przypadku materiałów przeznaczonych do wydania (np. książki, monografie, materiały reklamowe itp.) trzecie czytanie realizowane jest po składzie (w pliku PDF).

 

Jak pracuje korektor?

Obecnie korekty wykonuje się głównie na komputerze. Część korektorów w ogóle nie drukuje tekstu. Pierwsze i kolejne czytanie oraz korekty realizuje przy użyciu komputera. Inni pierwsze czytanie przeprowadzają na wydrukowanym tekście a następnie zmiany wprowadzają np. w dokument Microsoft Word. Sposób pracy zależy od korektora i jego preferencji. Ponadto wiele osób nie widzi wszystkich błędów w dokumencie elektronicznym, dostrzega je jednak na wydruku.

 

Praca autora tekstu z korektorem i redaktorem

Skala zaangażowania autora tekstu w pracę z redaktorem i korektorem jest różna i zależy od tego, ile korekt tekstu przewidujemy. Na pierwszym etapie współpracy rola autor tekstu sprowadza się do przygotowania materiału do korekty i przekazania go korektorowi (łącznie z ewentualnymi uwagami oraz wytycznymi). Na tym etapie z reguły podpisywana jest również umowa na korektę, w której zleceniobiorca zobowiązuje się m.in. do zachowania poufności i nierozpowszechniania przekazanego do korekty materiału.

Jeżeli strony umówiły się wyłącznie na jedną korektę, po realizacji zamówienia autor otrzymuje plik po korekcie i z podglądem wprowadzonych zmian. Na tym współpraca między stronami się kończy i bardzo często okazuje się, że tekst w dalszym ciągu zawiera błędy. Jedna korekta może być więc niewystarczająca. Podczas pierwszej korekty, korektor wykryje ok. 70-80% błędów. Co więcej, po pierwszej korekcie autor wprowadzi do tekstu liczne modyfikacje (również merytoryczne) sugerowane przez korektora i wskazane w pierwszej korekcie, co sprzyja popełnieniu kolejnych błędów. Z tych względów zalecana jest również druga korekta.

Jeżeli strony umówiły się na drugą i kolejną korektę, po wprowadzeniu przez autora zmian sugerowanych przez redaktora i korektora w pierwszej korekcie, korektor wykonuje kolejne czytanie i wprowadza stosowne modyfikacje. Strony powinny pracować na jednym pliku w trybie śledzenia zmian, który pozwala na prześledzenie wszystkich modyfikacji  wprowadzonych w tekście.  Szczególnie użyteczne jest wstawianie tzw. komentarzy na marginesach, w których zaznacza się uwagi i wątpliwości dotyczące danych fragmentów tekstu.

Tempo prac obu stron uzależnione jest od harmonogramu wydawniczego i zapisów w umowie.

error: Content is protected !!