Od każdej pracy naukowej przygotowanej na dobrym poziomie edycyjnym i merytorycznym wymaga się, aby była zredagowana w sposób rzetelny i zgodnie z obowiązującymi standardami. Problem redagowania i korekty przypisów oraz bibliografii w tekście naukowym można rozważyć z kilku perspektyw.

 

Zapis imion i nazwisk

Wielu Autorów w zapisie imion i nazwisk obcego pochodzenia pomija znaki diakrytyczne stosowane w innym alfabecie niż polski. Co ciekawe, często w przypisach i bibliografii stosują zapis danej publikacji wiernie przekopiowany ze stron internetowych, nie sprawdzając poprawności zapisu np. nazwiska czy tytułu publikacji. Unikajmy tego rodzaju błędów. Nie zapisujmy też nazwisk (szczególnie niepolskich) z pamięci. Zapewne jako Autor nie chciałbyś Czytelniku, żeby inne osoby, cytując Twoje publikacje, „przekręcały” Twoje nazwisko. Utrudnia to zidentyfikowanie Autora i jest po prostu niegrzeczne. Błąd tego typu może budzić zażenowanie, podobne do tego, które odczuwasz, gdy zwracasz się do danej osoby osobiście i nieświadomie zmieniasz jej nazwisko.

Przykład

Zapis nieprawidłowy

Kiris, H.M., Parti Sisteminde Kutuplasma ve Turk Ornegi, „Amme Idaresi Dergi” 2011, 44, s. 33.

Zapis prawidłowy

Kiriş H.M., Parti Sisteminde Kutuplaşma ve Türk Parti Sistemi Örneği, „Amme İdaresi Dergisi” 2011, 44, s. 33.

 

Brak wiedzy na temat płci autora cytowanego tekstu

W wielu opracowaniach naukowych w przypisach i bibliografii umieszcza się tylko inicjał imienia. Ponadto w bazach bibliograficznych czy księgarniach internetowych również często spotykamy się jedynie z inicjałem imienia. W przypadku imion polskich, inaczej niż w odniesieniu do imion zagranicznych, łatwiej jest odnaleźć informację na temat pełnego imienia. Warto to czynić, ponieważ nazwiska męskie i żeńskie często odmienia się inaczej. Ponadto trzeba nazwisko autora przepisać dokładnie, nie pomijając przy tym żadnej litery.

 

Przykład 1

Autor: Jan Kukuła (nazwisko prawidłowe).

Autor tekstu odczytał nazwisko niedokładnie i wpisał w przypisie Jan Kukła. W rezultacie w przypisie widnieje zapis: pod redakcją J. Kukły zamiast J. Kukuły.

 

Przykład 2

Autor: Anna Nowak.

Tytuł publikacji w źródle opisano wyłącznie inicjałem imienia i nazwiskiem (A. Nowak). Autor tekstu doszedł do mylnego wniosku, że autorem cytowanej publikacji jest mężczyzna. W przypisach prace pod redakcją Autor zapisuje w konwencji „praca zbiorowa pod redakcją XYZ”, w rezultacie zastosował zapis: praca zbiorowa pod redakcją A. Nowaka zamiast A. Nowak.

 

Pomijanie i łączenie różnych informacji w opisie bibliograficznym

Autorzy nie biorą pod uwagę rozmaitych elementów opisu bibliograficznego. Niekiedy te wyłączenia są uprawnione, np. zezwala na to dany standard edycyjny. Do najczęściej „gubionych” fragmentów należy zaliczyć:

1. Brak wskazania innych autorów (jest to niekiedy dopuszczalne, jeżeli zastosujemy odpowiedni opis np. i in., et al.).
2. Pomijanie wyrazów składających się na tytuł dzieła.
3. Nieodróżnianie numeru czasopisma od numerem tomu.
4. Zapis pewnej części tytułu wielkimi literami (gdy nie ma to uzasadnienia) – szczególnie w wypadku publikacji obcojęzycznych.
5. Brak numerów stron lub błędne ich przywołanie (ewidentnie widać, że Autor cytuje publikację, z której nie korzystał przy redagowaniu własnego utworu).
6. Łączenie skrótów zapisanych w różnych językach a używanych w opisach bibliograficznych dla odesłania Czytelnika do uprzednio cytowanych w danej pracy pozycji (brak konsekwencji, np. tamże i op. cit. – powinno być tamże i dz. cyt. lub wyd. cyt., jeżeli wybrano zapis skrótów w języku polskim).
7. Różne sposoby zapisywania dostępu (otwarcia) strony internetowej, łączenie wariantów zapisu. W jednej pracy pojawiają się przykładowo następujące, różne zapisy: dostęp z dnia 01.01.20 (na marginesie zero w dniu miesiąca powinno zostać pominięte), dostęp: 1.01.20, dostęp: 1.01.2020, dostęp: 1.01.2020 r., pobrano w dn. 1.01.2020 roku czy dostęp 1 stycznia 2021 roku.

Autor, recenzent, promotor, korektor – kto powinien poprawić błędy w przypisach i bibliografii?

O prawidłowy opis bibliograficzny cytowanych prac powinien zadbać przede wszystkim Autor. Promotor czy recenzent z pewnością zwrócą Autorowi tekstu uwagę na błędy w zapisie nazwisk czy tytułów (jest to szczególne pole do uwag krytycznych w recenzjach prac naukowych typu rozprawa doktorska czy habilitacyjna), ale najprawdopodobniej jedynie w zakresie znanych im tytułów. Trudno oczekiwać od tych osób, żeby sprawdzały poprawność zapisu wszystkich cytowanych publikacji (np. w obszernych pracach naukowych w tekście może być podanych kilkaset przypisów). Zakres korekty utworu z kolei powinna wyznaczać umowa zawarta z Autorem. Trzeba liczyć się z tym, że w przypadku szczegółowej korekty przypisów i opisu bibliograficznego koszt wykonania korekty będzie wyższy. Sprawdzenie poprawności zapisu cytowanych prac jest procesem szczególnie czasochłonnym.

Opisujmy w przypisach i bibliografii publikacje naukowe w sposób dokładny i odpowiedzialny. Jeżeli chcemy, żeby nasze rozprawy naukowe cieszyły się zainteresowaniem (i były cytowane), dołóżmy wszelkich starań, żeby nie wprowadzać do tekstów naukowych m.in. błędów wskazanych wyżej. Miejmy świadomość, że popełnione przez nas przeinaczenie najprawdopodobniej powieli inny Autor, który zacytuje publikację naszego autorstwa.