Czym jest publikacja współautorska i wieloautorska?

 

Teksty współautorskie

Z publikacją współautorską mamy do czynienia, gdy dzieło przygotowały co najmniej dwie osoby. Najczęściej imiona i nazwiska autorów widnieją na okładce książki lub nad tytułem artykułu opublikowanego w czasopiśmie a poszczególnym rozdziałom czy częściom dzieła nie przypisano autorów (np. w spisie treści przy tytułach rozdziałów lub w nagłówkach będących śródtytułami w przypadku artykułów naukowych). Finalnie każdego z autorów uznaje się za twórcę całego dzieła i każdy z nich powinien pracować nad całym materiałem. Tak to wygląda w teorii. W praktyce z reguły autorzy dzielą się zadaniami do wykonania i każdy z nich odpowiada za opracowanie odrębnego zagadnienia. Przy tym każdy z nich może mieć wpływ na kształt zagadnienia, którego opracowania podjął się współautor. Wiele wydawnictw, przyjmując do druku publikację współautorską, wymaga od zespołu autorskiego złożenia oświadczeń o procentowym udziale w powstanie publikacji. Każdy z autorów powinien być w posiadaniu kompletu oświadczeń. Dokumenty te mogą być przydatne, gdy np. po jakimś czasie od publikacji okaże się, że któryś z autorów, przygotowując opublikowany już materiał, dopuścił się naruszenia praw autorskich (tzw. plagiatu).

 

Teksty (dzieła) wieloautorskie

Najczęściej przez dzieła wieloautorskie rozumie się książki pod redakcją, w których uwzględniono teksty kilku lub kilkunastu osób (część z tych tekstów może być współautorskich). Przykładowo książka wieloautorska może się składać z dziesięciu rozdziałów (każdy z rozdziałów opracowała inna osoba) i posiadać jednego lub dwóch redaktorów.

 

Trudności w redakcji i korekcie tekstu współautorskiego lub dzieła wieloautorskiego

1. Redaktor lub korektor, do którego trafia tekst współautorski lub wieloautorski pod redakcją musi zmierzyć się z licznymi wyzwaniami. Każdy człowiek posiada swój styl pisania. W przypadku tekstu współautorskiego (np. artykułu naukowego przygotowanego przez trzy osoby) redaktor i korektor, wykonując swoją pracę, muszą dążyć do ujednolicenia jego stylu. Czytelnik nie może odnieść wrażenia, że nad każdym fragmentem publikacji pracowała inna osoba. Ich zadaniem jest również wyeliminowanie lub zasygnalizowanie powtórzeń (które w szczególności zdarzają się w przypadku obszernych publikacji zbiorowych dotyczących wąskiego zagadnienia badawczego).
2. W trakcie poprawy treści dzieł współ- lub wieloautorskich redaktor i/lub korektor powinien w zakresie sugerowanych korekt komunikować się z jedną osobą będącą członkiem zespołu autorskiego. W przypadku dzieł wieloautorskich jest to najczęściej redaktor danej publikacji. Na marginesie warto nadmienić, że jeżeli książka posiada redaktora, to on powinien odpowiadać za redakcję książki (np. językową, merytoryczną, techniczną). Na zewnątrz powinna być zlecona jedynie korekta. Jednak życie pokazuje, że coraz częściej rolę redaktora publikacji pełni osoba z zewnątrz. Część naukowców, mając świadomość, że większość prac redakcyjnych wykonuje osoba spoza zespołu autorskiego, przy swoim nazwisku wpisuje zawężoną (doprecyzowaną i zgodną z prawdą) funkcję, np. redaktora naukowego. Wielu czytelników jednak nie odróżnia redakcji od redakcji naukowej i, cytując daną publikację w przypisie, nie używa skrótu w postaci (red. nauk.) a (red.), tym samym – często zupełnie nieświadomie – rozpowszechnia informacje niezgodne z prawdą.
3. Przesyłając do korekty tekst współautorski lub wieloautorski, trzeba mieć świadomość, że redakcja takiego dzieła może pochłonąć nieco więcej czasu niż redakcja i/lub korekta dzieła autorskiego. Wynika to ze wspomnianego już przemieszania stylów pisania, ale także np. z różnego poziomu merytorycznego tekstów składających się na daną publikację wieloautorską lub współautorską. Warto dodać, że np. w przypadku publikacji naukowych poziom merytoryczny dzieła nie jest uwarunkowany wyłącznie posiadanym przez członka zespołu autorskiego stopniem bądź tytułem naukowym. Wydawałoby się, że jeżeli zespół autorski tworzy grono szacownych profesorów ze znacznym dorobkiem naukowym, publikacja powinna prezentować bardzo wysoki poziom merytoryczny. Nie zawsze tak jest. Co więcej, zdarza się, że to studenci przygotowują opracowania niezwykle dojrzałe i dopracowane, a osoby znajdujące się wyżej w „hierarchii naukowej” i z imponującym dorobkiem naukowo-badawczym tworzą teksty bez pierwiastka nowości (autoplagiaty).